స్వాతంత్య్రానికి ముందే 1947 జూన్‌ 16న ‘పంజాబ్‌ పార్టీషన్‌ కమిటీ’ ఏర్పాటైంది. తర్వాత దీన్ని విభజన మండలి (పార్టిషన్‌ కౌన్సిల్‌)గా మార్చారు. ఆస్తులు, అప్పులతో పాటు సైన్యం, ఉన్నతాధికారులు మొదలుకుని కార్యాలయ సామగ్రి, ఫర్నిచర్‌ దాకా అన్నింటినీ సజావుగా పంచడం దీని బాధ్యత. కమిటీలో భారత్‌ తరపున కాంగ్రెస్‌ నేతలు సర్దార్‌ వల్లభాయ్‌ పటేల్, బాబూ రాజేంద్రప్రసాద్, పాకిస్తాన్‌ తరఫున ఆలిండియా ముస్లిం లీగ్‌ నేతలు మహ్మదాలీ జిన్నా, లియాకత్‌ అలీఖాన్‌ ఉన్నారు. ఆ పంపకాన్ని పూర్తి చేయడానికి వారికిచ్చిన సమయం కేవలం 70 రోజులు.
    దేశ విభజనలో మొట్టమొదట తరపైకొచ్చిన అంశం భౌగోళిక విభజన. ఈ బాధ్యతను బ్రిటిష్‌ న్యాయవాది సర్‌ సిరిల్‌ రాడ్‌క్లిఫ్‌కి  అప్పగించారు. ఆయన హడావుడిగా కేవలం నాలుగే వారాల్లో పని ముగించానని అనిపించాడట. బ్రిటిష్‌ ఇండియా మ్యాప్‌ని ముందు పెట్టుకుని, తనకు తోచినట్టుగా గీత గీసి ‘ఇదే సరిహద్దు రేఖ’ అని నిర్ధారించినట్టు చెబుతారు. దాన్నే ‘‘రాడ్‌క్లిఫ్‌ రేఖగా పిలుస్తారు.

ముస్లిం సిపాయిలే కావాలన్న పాక్‌...
    పంపిణీలో ఎదురైన మరొక సవాలు బలగాల పంపిణీ. ఎన్నో చర్చల తర్వాత దాదాపు మూడింట రెండొంతుల సైన్యం భారత్‌కి, ఒక వంతు పాకిస్తాన్‌కి చెందాలని నిర్ణయించారు. ఆ లెక్కన 2.6 లక్షల బలగాలు భారత్‌ దక్కాయి. పాక్‌కు వెళ్లిన 1.4 లక్షల మంది సైనికుల్లో అత్యధికులు ముస్లింలే ఉండేలా జాగ్రత్త తీసుకున్నారు. తమ వంతుకు వచ్చిన కొద్ది మంది హిందూ సైనికులను కూడా పాక్‌ వీలైనంత వరకూ వెనక్కిచ్చి బదులుగా ముస్లిం సిపాయిలనే తీసుకుంది. 

    ఆస్తులు, అప్పుల పంపకంపై కమిటీ తీవ్రంగా మల్లగుల్లాలు పడింది. చివరికి బ్రిటిష్‌ ఇండియా తాలూకు ఆస్తులు, అప్పుల్లో 17.5 శాతం పాక్‌కి చెందాలని తేల్చారు. దీనికి తోడు అదనంగా కొంత నగదు చెల్లించాల్సిందేనంటూ పాక్‌ పట్టుబట్టింది. అందుకు పటేల్‌ ససేమిరా ఒప్పుకోలేదు. కానీ గాంధీ మాత్రం ఒప్పందం మేరకు పాక్‌కు డబ్బు చెల్లించాల్సిందేనంటూ ఏకంగా నిరాహార దీక్షకు దిగారు. దాంతో పటేల్‌ వద్దని మొత్తుకుంటున్నా 1947 జనవరి 20వ తేదీనే నెహ్రూ తాత్కాలిక సర్కారు పాకిస్తాన్‌కి రూ.20 కోట్లు చెల్లించింది. కానీ కాశ్మీర్‌పై పాక్‌ దురాక్రమణ నేపథ్యంలో మరో రూ.75 కోట్ల చెల్లింపును నిలిపేసింది.

    భారత్, పాక్‌ మధ్య పురాతన వస్తువులు, కళాఖండాల పంపకం ఓ పట్టాన తేలలేదు. మరీ ముఖ్యంగా బంగారు తాపడంతో కూడిన వైస్రాయ్‌ అందాల గుర్రపు బగ్గీ తమకే కావాలని ఇరు దేశాలూ పట్టుబట్టాయి. దాంతో చివరికి టాస్‌ వేశారు! అందులో భారత్‌ నెగ్గి బగ్గీని సొంతం చేసుకుంది. 

    ఆఫీస్‌ ఫర్నిచర్, స్టేషనరీ వంటి చరాస్తులన్నింటినీ భారత్, పాక్‌ మధ్య 80:20 నిష్పత్తిలో పంచారు. చివరికి ఇదే నిష్పత్తిలో కరెంటు బల్బులను కూడా వదలకుండా పంచుకున్నారు. అప్పటికి చలామణిలో ఉన్న కరెన్సీ నోట్లు, నాణేలు 1948 మార్చి 31 దాకా ఇరు దేశాల్లోనూ చెల్లేలా ఒప్పందం జరిగింది. కానీ ఐదేళ్ల దాకా రెండు కరెన్సీలూ చెలామణీలో ఉన్నాయి. ఎన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకున్నా నగదు పంపకాల గోల ఇప్పటికీ తేలలేదు. రూ.300 కోట్ల విభజన ముందటి మొత్తం పాక్‌ బాకీ ఉందని భారత్‌ అంటోంది. 2022–23 కేంద్ర ఆర్థిక సర్వేలో కూడా ఈ మొత్తాన్ని పేర్కొనడం విశేషం. కానీ భారతే తనకు రూ.560 కోట్లు బాకీ అన్నది పాక్‌ వాదన. 

ఏనుగును కూడా పంచుకున్నారు
    జంతువులను కూడా రెండు దేశాలూ పంచేసుకున్నాయి. ఈ క్రమంలో జోయ్‌ మొనీ అనే ఏనుగు పంపకం ప్రహసనాన్ని తలపించింది. దాన్ని పాక్‌కి (తూర్పు బెంగాల్‌.. అంటే నేటి బంగ్లాదేశకు) ఇచ్చేయాలని నిర్ణయం జరిగింది. దాని విలువ ఓ రైలు భోగీతో సమానమని లెక్కగట్టారు. అలా ఓ రైలు బోగీ భారత్‌కి దక్కాలన్నది ఒప్పందం. కానీ విభజన వేళ జోయ్‌ మొనీ మాల్టాలో ఉండిపోయింది. ఆ ప్రాంతం భారత్‌ (పశ్చిమబెంగాల్‌) వాటాకు వచ్చింది. దాంతో అది భారత్‌కి మిగిలిపోయింది.